Türk Halk Bilimi (Folklor)
Halk bilimi (folklor), bir milletin sözlü, yazılı ve uygulamalı kültürel mirasını inceleyen bilim dalıdır. Türk halk bilimi, Türk halkının gelenek, görenek, inanç, halk edebiyatı, müzik, el sanatları, halk oyunları ve halk mutfağı gibi kültürel unsurlarını araştırır.
Folklor kelimesi, İngilizce “folk” (halk) ve “lore” (bilgi, öğreti) kelimelerinin birleşiminden gelir ve ilk kez 19. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır. Türkçede halk bilimi olarak adlandırılmıştır.
1. Türk Halk Biliminin Konuları
Türk halk bilimi; sözlü edebiyat, maddi kültür, gelenek-görenek, halk müziği ve oyunları gibi pek çok alanı kapsar.
A. Sözlü Halk Edebiyatı (Anonim ve kuşaktan kuşağa aktarılan edebi ürünler)
1. Destanlar:
• Oğuz Kağan Destanı, Manas Destanı, Ergenekon Destanı
2. Halk Hikâyeleri:
• Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Köroğlu
3. Masallar:
• Keloğlan Masalları
4. Fıkralar:
• Nasrettin Hoca, Bektaşi Fıkraları
5. Türküler ve Maniler
B. Maddi Kültür (Geleneksel el sanatları, yemek kültürü vb.)
1. El Sanatları: Halıcılık, kilimcilik, çinicilik, bakırcılık, oyacılık
2. Halk Mutfağı: Keşkek, mantı, aşure, baklava, tarhana çorbası
C. Gelenek ve Görenekler
1. Doğum, evlenme ve ölüm adetleri
2. Nevruz, Hıdırellez gibi mevsimsel bayramlar
3. Geleneksel halk hekimliği uygulamaları
D. Halk Müziği ve Oyunları
1. Türk Halk Müziği: Uzun hava, bozlak, ağıt, hoyrat
2. Halk Oyunları: Zeybek, halay, horon, kaşık oyunları
E. İnançlar ve Mitoloji
1. Türk Mitolojisi: Umay Ana, Erlik Han, Şamanizm etkileri
2. Nazardan korunma, büyü, fal gibi halk inançları
2. Türk Halk Biliminin Önemi
• Kültürel kimliği korur ve gelecek nesillere aktarır.
• Geçmiş ile günümüz arasındaki kültürel bağları açıklar.
• Sanat, edebiyat, müzik ve günlük yaşam üzerinde etkili olur.
3. Türk Halk Bilimi Çalışmaları ve Öncü İsimler
• Ziya Gökalp: Türk kültürü ve folkloru üzerine önemli çalışmalar yapmıştır.
• Pertev Naili Boratav: Türkiye’de halk bilimi araştırmalarının öncüsüdür.
• Fuat Köprülü: Türk edebiyatı ve halk edebiyatı üzerine çalışmalarıyla bilinir.
Sonuç
Türk halk bilimi, milletin ortak kültürel mirasını koruyan ve inceleyen bir alandır. Halk edebiyatından müziğe, geleneklerden mitolojiye kadar geniş bir kapsamı vardır ve toplumun sosyal yapısını anlamamıza yardımcı olur.
Yorum Yok